การดูแลตัวเองสำหรับ ผู้ป่วยฉายรังสี

บริเวณศีรษะ ลำคอ หู และจมูก

วิธีการปฏิบัติตัวระหว่างการฉายรังสี

การดูแลผิวหนังบริเวณฉายรังสี (*สำคัญมาก)

  • * ระวังและรักษาเส้นที่ขีดไว้เป็นสัญลักษณ์บนผิวหนัง ห้ามให้ลบเลือน (ยกเว้นผู้ป่วยที่ทำหน้ากาก)
  • ห้ามโดนน้ำบริเวณที่ฉายรังสี หากเปียกชื้นใช้วิธีการซับด้วยผ้านุ่มๆ เพื่อให้ผิวหนังแห้งแทนการเช็ดถู
  • * ห้ามใช้สบู่ แป้ง แชมพู น้ำหอม ครีม หรือเครื่องสำอางต่างๆ กับผิวหนังบริเวณที่ฉายรังสี
  • หลีกเลี่ยงสิ่งที่ทำให้เกิดการระคายเคืองผิวหนังบริเวณที่ได้รับรังสี เช่น การเช็ด ถู ขัด เกา รวมทั้งหลีกเลี่ยงความร้อนและ แสงแดดจัด
  • ห้ามใช้กระเป๋าน้ำร้อน หรือกระเป๋าน้ำแข็งวางในบริเวณที่ฉายรังสี
  • หากมีอาการผิดปกติใดๆ ควรแจ้งเจ้าหน้าที่ทันทีเพื่อพิจารณาให้พบแพทย์ดูอาการต่อไป
  • อาหารโดยทั่วไปไม่มีของแสลง ควรรับประทาน อาหารที่มีประโยชน์และดื่มน้ำอย่างต่ำวันละ 2 ลิตร
  • ควรรับประทานยาเฉพาะที่แพทย์สั่งเท่านั้น
  • ออกกำลังตามสภาพของร่างกายอย่างสม่ำเสมอ
  • ผู้ป่วยที่อยู่ระหว่างการรักษาด้วยรังสี ห้ามตั้งครรภ์เด็ดขาด
  • ผู้ป่วยสามารถดำเนินชีวิตประจำวันได้ตามปกติ

ผลข้างเคียงที่อาจจะเกิดขึ้นและวิธีการปฏิบัติตัว

ก่อนรับการฉายรังสี

ควรได้รับการตรวจสุขภาพช่องปาก เหงือกและฟัน และทำการรักษาอย่างเหมาะสมโดยทันตแพทย์ที่เชี่ยวชาญ เฉพาะก่อนเริ่มการรักษาด้วยรังสี ยกเว้นกรณีเร่งด่วน

ระหว่างการฉายรังสี

  • ผลข้างเคียงที่อาจจะเกิดขึ้น
    • เยื่อบุช่องปากและลำคออักเสบ
    • ปากแห้ง ไม่รู้รสอาหาร
    • ผิวหนังบริเวณที่โดนรังสีแดงคล้ำ แห้งคันหรือเป็นแผล
    • คลื่นไส้อาเจียน
  • วิธีการปฏิบัติตัว
    • จิบน้ำอย่างสม่ำเสมอทุก 1 – 2 ชั่วโมง หรืออมก้อนน้ำแข็งเล็กๆ เพื่อให้ช่องปากชุ่มชื้นและสะอาด
    • รับประทานอาหารอ่อนกลืนได้ง่าย
    • รักษาความสะอาดภายในช่องปาก โดยแปรงฟันตอน เช้า และก่อนนอน และควรใช้แปรงสีฟันที่มีขนแปรง อ่อนเบอร์เล็กๆ
    • ตรวจดูสุขภาพช่องปากของตนเองทุกวัน หากเริ่มมีแผลในช่องปาก ควรแจ้งแพทย์ให้ทราบโดยแพทย์จะพิจารณาให้ยาตามความเหมาะสม
    • ยาสีฟันควรใช้ชนิดที่มีฟลูออไรด์ (fluoride) ไม่ระคายเคืองช่องปาก และไม่ใช้น้ำยาบ้วนปากที่ขายในท้องตลาด
    • บริหารกราม ด้วยการค่อยๆ อ้าปากช้าๆ จนสุด หรือคาบอุปกรณ์ที่แพทย์ให้ไว้ และบริหารข้อต่อกระดูกต้นคอด้วยการหันซ้ายและขวา และก้มเงยศีรษะช้าๆ จนสุดทำเป็นประจำอย่างสม่ำเสมอทุกวัน

ภายหลังงการฉายรังสีครบ

  • ผลข้างเคียงที่อาจจะเกิดขึ้น
    • น้ำลายแห้ง
    • ผิวหนังที่โดนรังสีแข็ง
    • ระดับฮอร์โมนต่ำ, ปากแคบ, ฟันผุ
  • วิธีการปฏิบัติตัว
    • พบทันตแพทย์ตามนัดทุกครั้ง หรืออย่างน้อยทุก 6 เดือน หากมีปัญหาของเหงือกและฟัน ควรปรึกษาแพทย์รังสีรักษาก่อน
    • ทำความสะอาดในช่องปาก เหงือก และฟันอย่างอ่อนโยน
    • บริหารกรามและต้นคอ อย่างสม่ำเสมอทุกวัน

วิธีการปฏิบัติตัวภายหลังฉายรังสีครบ

  • วิธีการปฏิบัติตัว
    • ผิวหนังบริเวณที่ฉายรังสีจะโดนน้ำตามปกติได้เมื่อไร แพทย์จะเป็นผู้กำหนด
    • ปฏิบัติตัวด้านต่างๆ เช่นเดียวกับระหว่างฉายรังสี
    • ห้ามรับประทานยาฮอร์โมนหรือยาคุมกำเนิดโดยเด็ดขาดหากแพทย์ไม่ได้สั่ง
    • ถ้าประสงค์จะมีบุตร ต้องปรึกษาแพทย์ก่อนเสมอ
    • ผู้ป่วยควรมาติดตามผลการรักษาตามวันเวลาที่ แพทย์นัดหมาย โดยแพทย์อาจมีการสั่งการตรวจเพิ่มเติม เช่น เอกซเรย์ตรวจเลือดในครั้งถัดๆไปด้วย และหากผู้ป่วยพบสิ่งผิดปกติ เช่น มีก้อน หรือมีอาการไม่ปกติให้รีบมาพบแพทย์ ก่อนถึงวันนัดหมาย

กรณีมีข้อสงสัยหรือมีความจำเป็นในการเลื่อนนัด กรุณาติดต่อ 02-2785716-20